Stanisław Małkowski (geolog)

Stanisław Małkowski

Stanisław Małkowski
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	22 sierpnia 1889 Radzyń Podlaski
Data i miejsce śmierci	21 grudnia 1962 Warszawa
profesor nadzwyczajny
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Wileński
Okres zatrudn.	1934–1939
Odznaczenia

Grób Stanisława Małkowskiego na warszawskim cmentarzu Powązkowskim

Stanisław Małkowski (ur. 22 sierpnia 1889 w Radzyniu Podlaskim, zm. 21 grudnia 1962 w Warszawie) – polski geolog, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w latach 1934–1939.

Życiorys

Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Był synem Wacława Małkowskiego i Marty z Guzowskich Małkowskiej. W latach 1908–1914 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po zakończeniu nauki w Krakowie przeniósł się do Warszawy, gdzie w latach 1917–1921 pełnił funkcję asystenta Pracowni Mineralogicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1918 r. zaciągnął się do Wojska Polskiego. W składzie 5 pułku piechoty Legionów brał udział w walkach o Lwów. Po opuszczeniu wojska w 1919 r. podjął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie. Zajmował się badaniami na szerokim obszarze ziem polskich. Prowadził wykłady na Wolnej Wszechnicy Polskiej. Ogłosił około 150 prac naukowych z różnych dziedzin geologii.

Był pionierem ochrony zabytków przyrody nieożywionej w Polsce, członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W 1932 r. założył Towarzystwo Muzeum Ziemi, którego zadaniem była popularyzacja wiedzy z dziedziny geologii. W 1934 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i objął tam kierownictwo Zakładu Mineralogii i Petrografii. W latach 1934–1939 wykładał mineralogię i petrografię. Po wybuchu II wojny światowej został usunięty przez władze litewskie z funkcji profesora Uniwersytetu Wileńskiego. W 1941 r. opuścił Wilno i wyjechał do Generalnego Gubernatorstwa. Mieszkał w tym czasie w Woli Korytnickiej i w Warszawie.

W sierpniu 1944 r. został aresztowany przez Niemców i trafił do obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen. Po zakończeniu II wojny światowej osiadł w Warszawie, gdzie zajął się organizowaniem nowoczesnego muzeum geologicznego. W latach 1948–1950 pełnił funkcję pierwszego dyrektora Muzeum Ziemi w Warszawie, a następnie jego pracownika naukowego. Od 1946 r. członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w latach 1957–1962 prezes Polskiego Towarzystwa Miłośników Nauk o Ziemi.

W 1959 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł na gruźlicę. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 105–VI–19/20).

Nagrody i odznaczenia

• Nagroda naukowa Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1921)
• Złoty Krzyż Zasługi (1946)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1956)

Publikacje

Stanisław Małkowski był autorem ponad 150 prac naukowych.

• O wydmach piaszczystych okolic Warszawy, 1917
• Podstawy naturalne krajowego przemysłu kamieniarskiego: referat opracowany na II-gi Zjazd Polskich Techników Zrzeszonych, 1927
• Kartki z pamiętnika włóczęgi, 1929
• O surowcach mineralnych Wileńszczyzny, 1939
• Wydmy śródlądowe Polski, 1953

Patron

• Stanisław Małkowski jest patronem rezerwatu przyrody nieożywionej na półwyspie Fuledzki Róg.
• Imieniem profesora Stanisława Małkowskiego nazwany jest głaz narzutowy znajdujący się przy ul. Puławskiej 19 w Warszawie.

Bibliografia

• Irena Kardymowiczowa. Stanisław Małkowski. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego”. XXXIV, s. 621-628, 1964. [dostęp 2013-08-21]. 

Linki zewnętrzne

• Tadeusz Semeniuk: Wybitni Polacy urodzeni w Radzyniu Podlaskim. utwradzyn.republika.pl. [dostęp 2010-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-28)]. (pol.).